“Al die Marokkanen mogen wel eens een keer terug naar Istanbul!”. Vergelijkbare uitspraken over maatschappelijke onderwerpen die gevoelig liggen kunnen leiden tot spanningen binnen het klaslokaal. Maar hoe ga je met leerlingen het gesprek aan over gevoelige onderwerpen in de les? Tijdens de workshop heeft schrijver en presentator Abdelkader Benali over het verhaal achter de ‘gastarbeider’ verteld. Dr. Saro Lozano Parra heeft laten zien hoe frictie toelaten in de klas een onderdeel is van burgerschap en omgaan met verschillen, en heeft handvatten gepresenteerd hoe hiermee om te gaan in de klas.

Presentatie in de workshop:

Tijdens de workshop heeft Abdelkader Benali het interessante verhaal van de ‘Spaghetti-oproer‘ verteld en gaf hij suggesties voor bronnen over gastarbeiders in de klas:

• Documentaire Mocronado’s, te zien op NPOstart: link naar documentaire. 
• De foto’s van Robert den Hartog, die zijn hele leven foto’s maakte van migranten. 
• Op verschillende manieren kunnen de verhalen van migranten in de klas verteld worden: 
  • Film
  • Gastdocent(en)
  • Bronnen 
  • Eigen verhalen 

Saro Lozano Parra had het met ons over het toelaten van frictie in de klas. Onderbuikgevoelens moeten door leerlingen geuit kunnen worden, aldus Saro Lozano Parra. Vaak duiken leerlingen weg of vinden het vervelend als ‘gevoelige onderwerpen’ in de klas besproken worden. Het is belangrijk om vakdidactisch met dit soort onderwerpen om te gaan en van tevoren een disclaimer af te geven, zodat leerlingen die hierdoor geraakt kunnen worden erop voorbereid zijn. Voor meer informatie over dit boeiende onderwerp, lees:

De functie van frictie in de klas

Vakdidactische tip: 

•  Activerende didactiek ‘emotienetwerk’: assenstelsel. Leerlingen krijgen bronnen of voorwerpen en leerlingen moeten hun emotie dan plaatsen in het assenstelsel. Leerlingen moeten zich per bron/voorwerp herplaatsen in het assenstelsel. Assen: voel mij er prettig bij/voel mij er onprettig bij. Ik voel dit sterk/ik voel dit helemaal niet sterk. Link emotienetwerk Reinwardt Academie. 

Jordi van den Hoven heeft op basis van dit onderwerp een mysterieopdracht gemaakt over gastarbeiders voor zijn masterscriptie. Omdat verhalen vaak binnen de families blijven, is deze opdracht een fijne aanvulling om deze verhalen wel te kunnen vertellen. Tijdens de workshop zijn de volgende tips en tops besproken voor deze opdracht: 

• Bovenbouw VWO Opdracht is zo al te gebruiken, nuanceverschil. Bronnen zijn goed, verschillende perspectieven in verwerkt. Slotdebat ligt aan de groep. 
• Voor basis/kader is het nu te lastig. Minder woorden, meer visualiseren. Voorbeeld foto’s van Den Hartog gebruiken en daar een korte uitleg bij. 
  • Meer als een spelvorm. 
  • Emotienetwerk erin verwerken. 
• Onderbouw VWO: geef kinderen een zak geld. Dit hebben we te besteden. Kinderen moeten beargumenteren hoeveel hun onderdeel moet krijgen.
• Woord mysterie misleidend. Alternatief: inlevingsopdracht of iets dergelijks.  

Deze opdracht verschijnt op een later moment op onze website.

Meer lezen over het onderwerp?

• Gert Oostindie, Rekenschap, het koloniale verleden van Nederland, excuses en herstel  (2023). 
• Interview met Saro Lozano Parra over zijn onderzoek in tijdschrift Dimensies, een tijdschrift voor gammadidactiek: Uitgesproken – oktober 2022 – DIMENSIES
• De gastarbeiders – Canon van Nederland